این غار در درهٔ
آرش «الشتر» واقع شده و در گویش محلى به «مرسمسا» مشهور است.
طول غار نزدیک به ۷۰ متر ، عرض دهانهٔ آن ۶ متر ، پهناى داخل آن ۷ متر و بلندى دهانهٔ آن ۳/۷۰ متر است. در کف این غار ، تعدادى سنگ چخماق دیده شده است.
این غار در بالاى محلى قرار دارد که از آنجا سنگ‌هاى تراش خورده‌اى را براى ساختمان‌سازى آورده‌اند که نشان مى‌دهد ، بیشتر سنگ‌هاى بناها و آثار مهم الشتر یا سنگ قبرها را از این مکان تهیه کرده‌اند.
در حدود دو کیلومترى شمال همیان کوهدشت سه غار کوچک وجود دارد. در این غارها ، نشانه‌‌ها و شواهدى از دورهٔ فرهنگ تیغه‌سازى به دست آمده است. گفته مى‌شود این آثار ، به دورهٔ «پالئولیتیک» کهن مربوط‌اند.
آثار پالئولیتیک در ایران بسى قدیمى‌تر از اروپاى غربى است و ۴۰ تا ۶۰ هزار سال پیش از میلاد را در بر مى‌گیرد.
در
جنوب شرقی «کوه یافته»، در بخش چگنی خرم آباد غاری است به نام «قاژه» یا
«مغار» که در داخل آن، تعدادی «استالاکتیت» و «استالاگمیت» دیده می‌شود.
دهانة غار به سوی شرق است.
در داخل غار، حوضچه‌ای پر از آب سرد به وجود آمده که نسبتاً بزرگ است و بی
شاز 5/1 متر عمق دارد. در قسمت غربی دهانة غار، یک راه باریک وجود دارد که
با سنگ و گچ چند پله در آن ساخته شده است. این غار، اقامتگاه موقت
شکارچیان است و امکان دارد در گذشته، این راه را شکارچیان ساخته باشند. در
هر حال بازدید از این غار و تماشای طبیعت اطراف مسیر آن، جذاب و دیدنی است.
غار قاژه لیان (( در زبان اورامی قاژ به معنی زاغ و لیان به معنی لانه است ، قاژه لیان = لانه زاغ )) در کوه دربن در ارتفاع تقریبی ۲۶۰۰ متری ( ارتفاع بلندترین نقطه کوهستان دربن ۲۷۷۰ متر از سطح دریاست ) در شمال شهر زیبای نودشه است . این غار به صورت عمودی وبه طرف عمق زمین است هرگاه سنگی رابه داخل آن بیندازی تا مدت کوتاهی طنین پایین افتادن سنگ به گوش می رسد . درسال ۱۳۸۷ اداره کل آبفای استان کرمانشاه دو نفر از کوهنوردان و غارنوردان خبره خود را برای یافتن سرشاخه هایی از کانالهای مختلف زیرزمینی آب بل به نودشه اعزام نمود .
این افراد دنبال جاهایی بودند که آب ازروی زمین به درون زمین نفوذ کند بنا به گفته این کوهنوردان غارها مهمترین مکان برای این گمانه زنی میباشند . با توجه به اطلاعاتی که توسط شهروندان به این افراد داده شد قرار بر این شد که این دو غارنورد وارد غار قاژه لیان یا همان غار لانه زاغ شوند . پس از رسیدن به محل ،غارنوردان وسایل لازم برای ورود به غار، اعم از طناب، قرقرهای مخصوص وسایر وسایل را آماده نموده ویکی یکی با فاصله اندکی وارد این غار که پر از زاغ سیاه بود شدند با ورود این میهمانان ناخوانده به درون غار زاغهای بسیاری که در عمق غاربودند از غار یک به یک خارج شده و فضای زیبایی را به محل داده بودند .
پس از حدود ۴۰ دقیقه غار نوردان از غار خارج شده ویژه گیهای غار را اینگونه تشریح نمودند : هر چند که ورودی غار تنگ و باریک است ولی پس از سه متر پایین رفتن غار فراخ می شود و کوهنورد به صورت معلق بدون اینکه بتواند پای خود رابه جایی بند کند در می آید پس از ۶۰ متر پایین رفتن به سکویی میرسی این سکو چیزی در حدود دو متر عرض دارد و مانند لبه تنور نان است چرا که در وسط آن سوراخی است که ادامه غار را نشان می دهد درست در قسمت جنوبی این سکو راهرو باریکی وجودارد که طول آن دو متر و به طرف بالاست پس از گذشتن از این راهرو باید به طرف پایین بروی سپس به تالاری میرسی که حدود ده متر مربع مساحت و دومتر ارتفاع دارد این مکان در اینجا به بن بست می رسد که دوباره باید به سکوی تنوره برگردی با ورود به تنوره دوباره باید سی متر با طناب به پایین بروی پس از آن دوباره به راهروی می رسی که به طرف داخل کوه دربن یعنی به طرف شمال است این دالان حدود پنج متر طول و یک متر عرض و دو متر ارتفاع دارد پس از گذشتن از این مکان به تالاری فراخ و بسیاربزرگ می رسی مساحت این تالار در حدود سی متر مربع و ارتفاع آن در حدود بیست و پنج متر می باشد با توجه به اینکه هنگام ورود کوهنوردان در این تالار حدودسی زاغ وجود داشتند این تالار را تالار سی زاغ نام گذاری کرده بودند در قسمت شمالی این تالار راهروی وجود دارد که یک متر ارتفاع و یک متر عرض دارد طول این راهرو حدود نه متر است که نهایتاً به جایی می رسد که ریزش کرده و کسی قادر به پیشروی و ادامه نمی باشد .
غار منحصر به فرد «کوگان» یکی از معدود غارهای مصنوعی لرستان است که به دست انسان در دل کوهستان‌های ایناستان به‌وجود آمده است.
غار کوگان در 52 کیلومتری جنوب شرقی خرم‌آباد در روستای خوش آب و هوایی به نام کوگان قرارگرفته است.
غار کوگان جزو غارهای چند طبقه است که دسترسی بسیار سختی دارد و رسیدن به آن بدون تجهیز به امکانات و وسایل کوه نوردی و غار نوردی دشوار است.
این غار دژ مانند که تمام آن با حجاری‌های طاقت فرسا به وجود آمده به استناد سکه‌هایی که در اطراف آن به دست آمده است به دوره اشکانیان تعلق دارد و طی قرون متمادی به عنوان یک محل سکونت دائمی مورد استفاده قرار گرفته است.
ورودی غار به صورت چهار گوش در اندازه 50/2 در 20/2 متر است و به سمت شمال باز می‌شود. غار شامل دو طبقه است که طبقه اول آن از چهار اتاق و فضاهای مرتبط به هم تشکیل شده است. طبقه دوم آن حدود 40/3 متر بالاتر از کف قسمت اول غار است.
این غار دارای اتاق‌هایی جهت استفاده بوده و نمونه‌ای از معماری صخره‌ای اشکانی است که علاوه بر آن اثر مذکور به آیین مهر نیز نسبت داده شده است.
مساحت کلی فضاهای تعبیه شده در این غار دست‌ساز حدود 281 متر مربع است و از نکات قابل تامل در این غار وجود مخازن آب در داخل اتاق‌هاست.
این غار مربوط به دوره اشکانی (پارتی) به شماره 2660 در فهرست آثارملی ایران به ثبت رسیده است.
آدرس:جنوب شرقی شهرستان خرم آباد، روستای کوگان
فاصله تا مرکز استان :52 کیلومتر
نوع راه ارتباطی: آسفالت
33˚ 35' 29.6" : (N) عرض جغرافیایی دهانه غار
49˚ 14' 11.0" : (E) طول جغرافیایی دهانه غار
ارتفاع دهانه اصلی از سطح دریا : 2257.8 متر
این غار در روستای دریژان شهرستان دورود قرار دارد. در داخل غار استخوان‌های زیادی وجود دارد که به خاک تبدیل شده است و به دلیل وجود گرد و خاک زیاد باید برای ورود به غار از ماسک و تجهیزات کوهنوردی استفاده نمود.
از شایعاتی که در خصوص این غار وجود دارد این است که گفته می‌شود در زمان حمله مغول افراد زیادی به این غار فرار کردند و در همان جا از دنیا رفتند و یا گفته می‌شود که اهالی منطقه اجساد یا کسانی که در حال مرگ بوده‌اند را در این غار رها می‌کردند که با توجه به موقعیت و دسترسی غار این گفته صحت ندارد.
این غار، در درة «میرملاس» کوه «سرسرخن» و در فاصلة حدود 30 کیلومتری شهر کوهدشت واقع شده است. غار «میرملاس» به مرور زمان درهم ریخته و در حال حاضر سایبانی بیش، از باقی نمانده است. نقاشی‌هایی در دو طرف جنوب و شمال غار روی دیوار سایبان نقش بسته که در معرض عوامل طبیعی و انسانی قرار دارند. بیشتر نقاشی‌ها، صحنه‌هایی از شکارگاه یا رزمگاه را مجسم می‌سازند. برخی نیز، نقش حیواناتی هستند که نمی‌توان نوع آن‌ها را تشخیص داد.
غار میرملاس در کوه سرسرخین شهرستان کوهدشت استان لرستان نخستین غاری است که بر روی دیوار آن رنگین نگاره هایی به جا مانده از 12 هزار سال پیش یافت شده، با این حال اما به دلیل عدم محافظت از این غار چندی پیش بخشی از سنگ نگاره های ان توسط فرد یا افرادی بریده شد و به سرقت رفت. سنگ نگاره های این غار پس از غار های” لاسکو” و ”کرکس” در فرانسه سومین غاری است که نگاره هایی رنگین بر روی دیواره های خود دارد. غار میرملاس با فاصله ای حدود 30 کیلومتر از شهر کوهدشت قرار دارد و نقاشی ها و نگاره هایی که بر دیواره های جنوبی و شمالی این غار باقی مانده بیشتر صحنه هایی از رزم، شکار، انسان و حیوان را نشان می دهد. نقوش حیواناتی چون گوزن، گاو، سگ، روباه و خصوصا اسب و سوار در حال تیراندازی و شکار و موضوعات رزمی با رنگ های قرمز و سیاه بر دیواره این غار دیده می شود که در میان سنگ نگاره های باستانی کشور ایران بی مانند است.
