معرفی الفبای زبان لری:
با توجه به کاستی هایی که زبان فارسی در نگارش لغات دارد ، برای نوشتن زبان لری سعی در افزودن این حروف شده است که تعدادی از آنها صدادار و تعدادی نیز بی صدا هستند.
حروف بی صدا : حروفی که همیشه کلمه با آنها آغاز می شود و معمولا در آن لبها به هم برخورد میکنند .
حروف صدادار : حروفی که هیچ گاه کلمه با آنها آغاز نمی شود و معمولا در آن لبها به هم برخورد نمی کنند .
حروف بی صدا:
ئــ / ڕ / ڵ
حروف صدا دار:
ــه / ـێـ ـێ / ـۆ / وو
تفاوتهای اولیه با زبان فارسی :
نوشتار در زبان لری ، بر اساس گفتار شکل می گیرد یعنی کلمه هرطور که خوانده شود به همان صورت هم نوشته می شود. برای مثال در فارسی کلمه (خواب) از (خ+و+ا+ب) تشکیل شده است اما (خاب) خوانده می شود.
در فارسی تعدادی از حروف صدادار نوشته نمی شوند اما تلفظ می گردند مانند حروف صدادار َ فتحه/ ِکسره / ُ ضمه در صورتی که در زبان لری صداها نیز به حرف تبدیل می شوند .
*صدای فتحه :
این صدا در لری بصورت حرف( ــه / ه ) نوشته می شود.
مثال:
سرد (س+َ+ر+د >>>> ( سەرد )س+ـه+ر+د(
درد (د+َ+ر+د >>>> ( دەرد (د+ه+ر+د(
زهر (ز+َ+هـ+ر >>>> زەهر (ز+ه+هــ+ر(
*صدای کسره :
این صدا را در لری بصورت ( ـێـ / ــێ ) می نویسند .
مثال:
زرشک(ز+ِ+ر+ِ+ش+ک >>>> (زێرێشک (ز+ـێـ+ر+ـێـ+ش+ک(
بهشت(ب+ِ+هــ+ِ+ش+ت >>>> (بێهێشت (ب+ـێـ+هــ+ـێـ+ش+ت(
*صدای ضمه :
این صدا در لری بصورت ( ـۆ / ۆ ) نوشته می شود.
مثال :
لرد (ل+ُ+ر+د >>>> ( لۆرد (ل+ـۆ+ر+د(
پشت (پ+ُ+ش+ت >>>> (پۆشت (پ+ـۆ+ش+ت(
برد (ب+ُ+ر+د >>>> ( بۆرد (ب+ـۆ+ر+د(
*صدای اوی کشیده :
مانند حرف "واو" درکلمه "مو" این صدا را در لری بصورت ( ــوو / وو ) نوشته می شود.
در زبان فارسی نیز این صدا هم تلفظ می شود و هم نوشته می شود اما با این تفاوت که در زبان فارسی برای صدای ( اوی کشیده ) هم از " و " استفاده می شود .
مثال :
رود (ر+و+د >>>> ( روود (ر+وو+د(
شور (ش+و+ر >>>> ( شوور (ش+وو+ر(
نور (ن+و+ر >>>> ( شوور (ن+وو+ر(
*حرف ( ئــ: (
تقریبا معادل همزه ( ء ) در فارسی است .در زبان لری بصورت بسیار خفیف ادا می شود و همیشه در ابتدای کلمات کاربرد دارد .
در زبان لری هیچ کلمه ای با الف شروع نمیشود بلکه با همزه ( ئـ ) شروع می شوند.
مثال :
ئـ+ا): آزاد(ئازاد......(آش(ئاش......( آکام(ئاکام
ئـ+ـه): اسب(ئه‌سب)....اردلان(ئەردەڵان)....ابر(ئه‌بر
ئـ+ـێـ):انسان(ئێنسان)...استغفار(ئێستێغفار)...اصفهان(ئێسفه‌هان
ئـ+ـۆ): استخوان(ئۆستۆخان)...امید(ئۆمید)...اسطوره(ئۆستوورێ
ئـ+ـوو): اوستا(ئووستا
ئـ+ـیـ): ایمان(ئیمان)...ایلام(ئیلام)...ایران(ئیران
*حرف ( ڕ ) :
این حرف در زبان فارسی وجود ندارد و بصورت ) ڕ ( کلفت تلفظ میشود.این حرف مشدد و ادامه دار تلفظ می شود .
از لحاظ نوشتاری بصورت ( ڕ ) قرار میگیرد که برای جدا سازی این حرف از حرف " ر " که نازک تر تلفظ می شود لازم است .
مثال :
حرف ( ر ) : باران، کاروان ، دار
حرف ( ڕ ) : ڕێوی ، ڕەش ، مەڕ
*حرف ( ڵ ) :
این حرف در بیشتر زبانهای دنیا وجود دارد اما در زبان فارسی وجود ندارد و بصورت ) ڵ ( کلفت تلفظ میشود.
مثال های لری:
ئاڵوور ، که‌ڵ ، چەقه‌ڵ
اگر بخواهیم جملات زیر را به لری بنویسیم به شکل زیر میشود.
ستاره های آسمان بزرگ و دور هستند
سێتارێ هایێ ئاسمان بۆزۆرگ وە دوور هەستەند
رنگ کفشت خیلی قشنگه
رەنگێ کەفشێت خێیلی قەشەنگێ
