غار همیان

غار همیان: غار همیان از دو غار (همیان یک و همیان دو) که در مجاورت یکدیگر می‌باشند، تشکیل شده است و در محلی به نام چالگه شَلَه در یکی از دره‌های رشته کوه شمال کوهدشت به نام سَرسورن قرار دارد. بر اساس پژوهش‌های صورت گرفته سابقه سکونت و ابزار غار همیان یک به حدود 100 هزار تا 40 هزار سال قبل می‌رسد. غار همیان دو نیز ادامنه فرهنگ همیان یک شناخته شده است. در غار همیان دو علاوه بر ابزار و شواهد سکونت، نقاشی‌هایی از ادوار بعد بر بدنه غار شناسایی و مطالعه شده است. این نقاشی‌ها به گروه‌های انسانی 17 تا 15 هزار سال پیش نسبت داده شده‌اند.

غار دوشه

غار دوشه: غار تاریخی‌ دوشه‌ در روستای‌ کرشوراب‌ از توابع‌ بخش‌ چگنی‌ شهرستان خرم‌آباد واقع‌ شده‌ است. غار دوشه‌ حاوی‌ نقاشی‌ها و کتیبه‌های‌ تاریخی‌ متعدد و جالب‌ توجه‌ است‌. ارتفاع‌ کف تا سقف غار در حدود 5 ‌متر است‌ و داخل‌ آن‌ به‌ شکل‌ دایره‌ای‌ منظم‌ است. بر دیوارهای‌ مسطح‌ این‌ غار در حدود 110 نقش‌ با رنگ‌ سیاه ‌نقاشی‌ شده‌ و بر دیواره‌ غربی‌ آن‌ نیز به‌ جز نقش‌های‌ یاد شده‌ دو کتیبه‌ وجود داشته‌ که‌ یکی‌ از آن‌ها کاملاً از بین‌ رفته‌ و دیگری‌ نیز محو شده‌ است‌. مهم‌ترین‌ علت‌ سالم‌ ماندن‌ نقوش‌ کتیبه، دور بودن از عوارض‌ طبیعی‌ است‌. در دهانه ‌حفره‌های‌ انتهایی‌ غار، استخوان‌های‌ انسان، حیوان‌ و سفال‌های‌ شکسته‌ یافت‌ شده‌ است.

غار کلماکره

غار کلماکره: این غار در بخش مرکزی شهرستان پلدختر واقع شده و یکی از شش گنجینه بزرگ کشف شده در جهان است. برای دسترسی به غار از مسیر پلدختر و از طریق جاده شوسه‌ای که در حاشیه شمالی رودخانه کشکان است، پس از طی 12 کیلومتر دهکده قشلاقی به نام دره باغ قرار دارد. از این روستا تا دهانه غار مسیری کوهستانی است که باید پیاده طی شود و تا حدودی خطرناک است. کوه آهکی ملِّه که غار باستانی کلماکره در سطح رو به آفتاب آن قرار گرفته است، از غرب شهرستان پلدختر آغاز شده و با انحرافی اندک از شرق به جانب شمال شرقی کشیده شده است. غار کلماکره در سمت شرقی یکی از آخرین دره‌های صخره‌ای کوه در ارتفاع 550 متری از سطح دشت واقع شده است. دهانه غار به سمت غرب باز شده و به سوی شرق ادامه می‌یابد. دهانه‌های تقریباً دوقلوی غار در پناه پوز صخره‌ای شیب‌دار با دیدی کاملاً کور قرار گرفته است به همین دلیل مأمن بسیار مناسبی در شرایط اضطراری جهت مخفی شدن می‌باشد. واژه کلماکره از سه کلمه کل، ما و کره تشکیل شده است. «کل» در گویش مردم لرستان نوعی حیوان کوهی با شاخ‌های کمانی رو به بالا و جنس نر بز کوهی است. کلمه «ما» با توجه به گویش محلی به صورت پسوند «مان» به معنای مکان، محل استقرار و مأوا به کار می‌رود. کلمه «کره» به درختی اتلاق می‌شود که مشابه درخت انجیر است و از نظر ظاهری تفاوتی با آن ندارد فقط میوه آن نامرغوب و غیرخوراکی است که در بدو ورود به غار، این درخت رؤیت می‌شود. این غار به صورت تصادفی در جریان تعقیب یک بزکوهی توسط یک شکارچی در سال 1368 خورشیدی کشف می‌شود. دهانه غار حدود 30 متر پایین‌تر از قله کوه است و پیشانی غار 1/5 متر جلوتر از پایین دهانه بوده و این یکی از ویژگی‌هایی است که سبب پنهان ماندن غار از دید رهگذران، شکارچیان و چوپانان بوده است. طول دهانه غار حدود 20 متر و ارتفاع آن بین 1 تا 7 متر است. بررسی‌های انجام شده نشان می‌دهد که دست‌یابی به غار کلماکره از دیرباز مشکل بوده و هیچ راه سهلی ندارد به جز فرود از این ارتفاع و گذشته از راه باریک بُزرو به طول 10 متر به سمت ورودی دهانه غار. نور طبیعی تا عمق 10 متری دهانه در این تالار رفت و آمد را ممکن می‌سازد ولی از آن پس تاریکی مطلق بوده و بدون استفاده از نور مصنوعی، امکان پیشروی وجود ندارد. چند چاله کوچک و بزرگ و مملو از آب در تالارهای دوم، سوم و چهارم غار دیده می‌شود. به نظر می‌رسد بعضی استالاگمیت‌های موجود در غار در نتیجه دخالت انسان و به صورت مصنوعی در آن ایجاد شده است.