پل قلعه حاتم
محدودیت نزولات آسمانی در ایران باعث شده تا از دیرباز ایرانیان
اهمیت ویژه ای به ذخیره سازی، انتقال و بهره برداری از منابع آبی نشان دهند
و نمونه بارز آن ارائه مفهوم کاریز یا قنات به جهانیان و ساخت هزاران قنات
در ایران و از جمله در بروجرد است. اما هنر مهندسی ایرانیان در حوزه
مدیریت منابع آبی تنها به کاریز ختم نمی شود و نوآوری های متعددی در ذخیره
سازی، تقسیم و انتقال آب در جای جای ایران مشاهده می شود که حتی با فناوری و
دانش امروزی نیز به آسانی انجام پذیر نیستند. پل قلعه حاتم که برای انتقال
آب شرب شهر بروجرد طراحی و احداث شده نمونه ای از این طرح های خلاقانه
است.
پل قلعه حاتم در مجاورت روستای قلعه حاتم در ورودی
شهر بروجرد و در شمال شرقی این شهر قرار دارد و از آثار تاریخی ثبت شده
شهرستان بروجرد به حساب می آید. تاریخ دقیق ساخت پل معلوم نیست اما بقایای
فعلی پل احتمالا مربوط به دوره قاجاریان هستند. در تاریخ ۲ آبان ۱۳۷۸ پل
قلعه حاتم بروجرد با شماره 2438 به‌عنوان یکی ازآثار تاریخی در فهرست ملّی ایران به ثبت رسید
پل قلعه حاتم یک پل آجری-سنگی با کاربری انتقال آب است. طول پل ۲۶۱ متر و عرض آن ۲.۵ متر است. این پل دارای ۱۴ چشمه است که از نوع تاق آجری هستند . مصالح اصلی پل شامل آجر و سنگ است که با ملات ساروج و آهک به هم متصل شده اند. آجرهای هر چشمه ابعادی حدود ۲۲ در ۲۲ سانتی‌متر دارند و نیز دو یال شرقی و غربی پل فاقد آجرند و تماماً از سنگ ساخته شده اند و با استفاده از سنگ به زمین مجاور متصل و محکم شده ان. بر روی پل یک جوی باریک وجود دارد که جنس آن از سنگ است و آب از طریق از مجرا از غرب به شرق به سمت شهر بروجرد هدایت می شده است. هرچند شیب چندانی در ظاهر پل دیده نمی شود اما با کم کردن ارتفاع سنگهای جوی آب، شیب لازم برای انتقال آب فراهم شده است. وجود آهک در پایه های پل باعث می شود که در برخورد با آب بر استحکام پایه های بنا افزوده شود (پل قلعه حاتم بروجرد یادگار کهن لرستان، 1392). محل تلاقی هر پایه پل با آب رودخانه زیرین به صورت یک شش ضلعی از جنس سنگ است که تیزی بیشتری در سمت شمال که محل ورود آب است دارند. به عبارت دیگر، محل برخورد پایه ها با آب در سمت ورودی به صورت مثلثی و در خروجی به صورت بیضی است
