شیخ محمد نبی (بن احمد) تویسرکانی ( بزرگان لر )
محدث اخلاقی و فقیه اصولی شیخ محمد نبی (بن احمد) تویسرکانی (متوفای حدود 1320 ق) در رود آور تویسرکان به دنیا آمد. سپس به اصفهان رفته نزد بزرگان و علماء اعلام آن سامان درس آموخت. هنوز چند سالی بیشتر از این هجرت سپری نشده بود که پدر و تنها پشتوانة مالی خود را از دست داد. مدتی بعد به امید بهره گرفتن از میراث پدری به تویسرکان بازگشت، اما از همة ارثیة تصاحب شده توسط خویشان ـ به تعبیر صاحب ترجمه ـ چیزی بیش از بهای نان یک سال نصیب او نشد.
این بار بود که وی با توکل قوی و کامل بر خدای
بزرگ به سوی درس و بحث خود بازگشت و با تکیه بر خدای تعالی سخت کوشانهتر از پیش
به آموختن علوم و معارف اهل بیت(ع) پرداخت و زهد و بی اعتنایی به دنیا را سرلوحة
زندگی خویش کرد. سالها پس از سپری کردن دوران تحصیل و أخذ اجازههای متعدد فقهی و
حدیثی از اساتید بزرگ، دوباره به زادگاه خود بازگشت و به ارشاد خلق و تدریس علوم
دینی پرداخت. ولی از آنجا که تویسرکان گنجایش او را نداشت و دریا در کوزه نمیگنجید،
بعد از گذشت چند سال به تهران مهاجرت کرده و در آنجا سکونت اختیار نمود. در آنجا
نیز با همة امکانی که برایش مهیا بود، بر خلاف بسیاری از عالمان زمان خود، بسیار
منزوی زندگی میکرد و جز با خواص از اهل ایمان و شیفتگان خود انس چندانی نداشت. با
این حال منشأ آثار و برکات اجتماعی فراوانی بود. ساخت مسجد ـ که هنوز هم به نام وی
شناخته می شود ـ حمام و وقف موقوفات از کارهای اجتماعی این محدث است. هیچگاه به
ثروت اندوزی نپرداخت. هر چه به دستش میرسید اگر نیازی به آن نمیدید به دیگری میبخشید.
چیزی نزد او پر اهمیتتر از دانش معصومین(ع) و خدمت به
فرهنگ ناب آنان، نبود. علاوه بر گفتارهای حیاتبخش خود، به نوشتن و تألیف مفید نیز
همواره میپرداخت. در راستای همین جدیت بود که پارهای از آثارش را در زمان حیات
به چاپ رسانید. از آثار فقهی و اصولی او میتوان به کتابهای ((جامع المسائل)) در فقه مرتضوی در چندین
مجلد، ((مقداریة)) که بحثی فقهی در اوزان و مقادیر شرعی و عرفی است، ((نهایة
الأفکار)) و ((الرسالة الارشادیة)) و ((الرضاع)) و ((لب المسائل)) و ((منازعة
المحققین)) اشاره کرد.
محدث تویسرکانی بیش از دقتهای عمیقی که در اصول داشت، در
شناخت حدیث و تتبع در روایات و دسته بندی و شرح آنها دقت میورزید. ثمرة سالهای
پایانی عمرش را کتاب مفید و جامع ((لئالی الأخبار)) پر کرد، که کتابی جامع در سیر
و سلوک متشرعانه است. وی که در دسته بندی احادیث و ارائة فهرستوارة موضوعات حدیثی
بسیار چیره دست است، نتائج درخشانی از اینگونه دریافتهای حدیثی را همراه با نکات
ظریف و حکایات دلنشین به خواننده کتاب ارائه میکند. این کتاب حدیثی در سه مجلد
رحلی در مدت شش سال به انجام رسیده است. چاپ سنگی نخست کتاب، توسط مؤلف تصحیح شده
و غلطنامهای برای آن در پایان آورده شده است. مؤلف در پایان کتاب زندگینامة خود
نوشت ولی بسیار مختصر خود را به همراه برخی اجازه نامه های اساتید خود آورده که
بیشتر آنها در برگیرندة اجازات روایی مؤلف نیز هست.
از آن جمله ، اجازه نامة مولا محمد جعفر آبادهای مورخ ذی
الحجة 1279 قمری و مولا حسینعلی تویسرکانی و مولا عبد الرحیم اصفهانی و سید حبیب
الله موسوی و شیخ زین العابدین هزار جریبی و حاج میرزا ابوالقاسم ـ معروف به شیخ
العراقین کرباسی ـ اصفهانی ، و حاج ملا علی کنی ـ صاحب کتاب " القضاء "ـ
و سید اسماعیل موسوی بهبهانی ، و مولا محمود میثمی عراقی است که اجازههای اینان
همگی آمیخته با الفاظ بلند و تجلیل و تکریم محدث تویسرکانی است.
سرانجام در حدود سال 1320 قمری در شهر تهران بدرود حیات
گفته و در جوار حضرت عبد العظیم حسنی (رض) در شهر ری به خاک سپرده شد. پس از
انقلاب اسلامی با ویران شدن قبر ناصر الدین شاه قاجار، صورت قبر شیخ محمد نبی
تویسرکانی هم از میان رفته و محل قبر محو گردیده است.