آیت ا... حاج میرزا محمد صالح لرستانی ( بزرگان لر )
زندگینامه آیت ا... حاج میرزا محمد صالح لرستانی
آیت ا... حاج میرزا محمد صالح لرستانی معروف به میرزا صالح مجتهد فرزند ملا ابراهیم و نوه ملا شیخ علی از زمره بزرگترین علما ، عرفا و شعرای بزرگ لرستان است که در سال 1220 ه.خ و در دوران حکومت محمد شاه قاجار در شهر خرم آباد متولد شد .
وی تحصیلات ابتدایی و مقدمات علوم دینی را در خرم آباد گذراند و سپس برای ادامه تحصیل در علوم فقهی و دینی عازم بروجرد گردید و در آنجا از محضر درس مرحوم سید کشفی و دیگر بزرگان استفاده نمود و مدتی بعد آنجا را به قصد نجف اشرف ترک کرد و در شهر نجف از محضر علمایی هم چون حضرت آیت ا... حاج میرزا حسن شیرازی بهره ها برد . مرحوم لرستانی در نجف در کنار بزرگانی هم چون شیخ فضل ا... نوری و آیت ا... عبدالکریم یزدی به کسب علوم دینی پرداخت و به عنوان یکی از بهترین شاگردان مرحوم آیت ا... شیرازی شناخته شد و از ایشان اجازه نامه اجتهاد دریافت کرد .
ایشان پس از کسب اجتهاد به خرم آباد مراجعت نمود و در این شهر به ارشاد مردم و ترویج احکام دین پرداخت . مقامات علمی و عرفانی این مرد بزرگ سبب شده بود که در میان مردم لرستان و شهرها و روستاهای اطراف مورد احترام فراوان باشد . وی در عین حال که به تعلیم و تدریس و برپایی مراسم مختلف مذهبی ، سخنرانی ، خطابه و ارشاد مردم می پرداخت ، در برقراری نظم و امنیت عمومی و حل و فصل مشکلات گوناگون و دعاوی بین اقشار مختلف مردم نیز بسیار می کوشید . مرحوم لرستانی پیوسته با ظلم و جور رایج در دستگاه حکومتی آن زمان به مبارزه می پرداخت و از هیچ قدرتی غیر از اراده حضرت باری تعالی هراسی نداشت . مبارزات ایشان گاه تا جایی ادامه می یافت که دستور تبعید وی از طریق عوامل حکومتی صادر میشد ، چنانکه یکبار ایشان را 6 ماه به چمن سلطان الیگودرز تبعید میکنند که پس از اعتراضات فراوان از جانب علما و مردم و پس از پوزش و عذرخواهی از حضور ایشان ، وی را به خرم آباد باز میگردانند . با این حال وی هیچ گاه از اجرای احکام اسلام و تلاش برای تحقق عدالت دست بر نمیداشت .
مرحوم حاج میرزا صالح لرستانی در زمینه شعر و ادبیات نیز دارای طبعی لطیف و ذوقی سرشار بود . اشعار مرحوم لرستانی زیبا ، روان و آمیخته با مسایل معنوی و عرفانی و ابراز ارادت به خاندان عصمت و طهارت است .
نخستین انجمن ادبی خرم آباد به همت ایشان در دوران مظفرالدین شاه قاجار تشکیل شد که نزدیک به 70 نفر عضو داشت .
از آن مرحوم دیوانی مشتمل بر قصاید ، غزلیات ، مخمس ، مسدس ، تضمین و رباعی و هم چنین کتابی به نام « مثنوی انیس النفوس فی سوانح سفر طوس » که شرح حال مسافرت وی از خرم آباد به مشهد مقدس میباشد ، بر جای مانده است که متاسفانه بخش زیادی از آنها در گذر زمان از بین رفته و به سختی قابل خواندن است .
غزل زیر نمونه طبع مرحوم لرستانی است :
نهان در چین زلفت چین و یا تاتار یا هر دو
عیان از عارضت نار است و یا گلنار یا هر دو
کنی نزدیک با این زلف و چهره اهل ایمان را
شدی مایل به بت یا عاشق زنار یا هر دو
زنی گه نیش و گه پیچی به خویش ای طره مشکین
ندانم عقرب جراره ای یا مار یا هر دو
جفای دلبر و جور رقیبان یارب این بلبل
کشد از دست گل فریاد یا جار یا هر دو
برو دیوانه شو از می که سر عقل دریابی
دهی اندر بهایش خرقه یا دستار یا هر دو
اگر خواهی از این عالم ببینی عالم معنی
برو در بزم می یا خانه خمار یا هر دو
تو در آیینه دل عکس آن مه را نمی بینی
به روی آینه زنگی ست یا زنگار یا هر دو
نباشد خرقه تقوا که پیچیده به خود صالح
نهان دارد به زیر خرقه دف یا تار یا هر دو
مرحوم حاج میرزا صالح مجتهد لرستانی سرانجام در 21 محرم 1321 قمری ( 1282 ه.خ ) در خرم آباد درگذشت . پیکر پاک آن مرحوم با تجلیل و تکریم فراوان در گورستان خضر خرم آباد به خاک سپرده شد .
فرزند ایشان مرحوم آیت ا... شیخ عبدالرحمن لرستانی متخلص به حیرت در وفات پدر ، این ماده تاریخ را سروده اند :
« تا برون شد ز عالم فانی از ثری رفت و بر ثریا شد
دیده بر هم نهاد و شد به بهشت مرغ روحش به باغ طوبی شد
ثلمه ای شد به دار اسلامی تا که بیرون ز دار دنیا شد
گفت حیرت به سال تاریخش روح صالح به عرش اعلی شد
منبع:لرویر
