پل قلعه حاتم

محدودیت نزولات آسمانی در ایران باعث شده تا از دیرباز ایرانیان اهمیت ویژه ای به ذخیره سازی، انتقال و بهره برداری از منابع آبی نشان دهند و نمونه بارز آن ارائه مفهوم کاریز یا قنات به جهانیان و ساخت هزاران قنات در ایران و از جمله در بروجرد است. اما هنر مهندسی ایرانیان در حوزه مدیریت منابع آبی تنها به کاریز ختم نمی شود و نوآوری های متعددی در ذخیره سازی، تقسیم و انتقال آب در جای جای ایران مشاهده می شود که حتی با فناوری و دانش امروزی نیز به آسانی انجام پذیر نیستند. پل قلعه حاتم که برای انتقال آب شرب شهر بروجرد طراحی و احداث شده نمونه ای از این طرح های خلاقانه است.
پل قلعه حاتم در مجاورت روستای قلعه حاتم در ورودی شهر بروجرد و در شمال شرقی این شهر قرار دارد و از آثار تاریخی ثبت شده شهرستان بروجرد به حساب می آید. تاریخ دقیق ساخت پل معلوم نیست اما بقایای فعلی پل احتمالا مربوط به دوره قاجاریان هستند. در تاریخ ۲ آبان ۱۳۷۸ پل قلعه حاتم بروجرد با شماره  2438 به‌عنوان یکی ازآثار تاریخی در فهرست ملّی ایران  به ثبت رسید

پل قلعه حاتم یک پل آجری-سنگی با کاربری انتقال آب است. طول پل ۲۶۱ متر و عرض آن ۲.۵ متر است.  این پل دارای ۱۴ چشمه است که از نوع تاق آجری هستند  .   مصالح اصلی پل شامل آجر و سنگ است که با ملات ساروج و آهک به هم متصل شده اند. آجرهای هر چشمه ابعادی حدود ۲۲ در ۲۲ سانتی‌متر دارند و نیز دو یال شرقی و غربی پل فاقد آجرند و تماماً از سنگ ساخته شده اند و با استفاده از سنگ به زمین مجاور متصل و محکم شده ان. بر روی پل یک جوی باریک وجود دارد که جنس آن از سنگ است و آب از طریق از مجرا از غرب به شرق به سمت شهر بروجرد هدایت می شده است. هرچند شیب چندانی در ظاهر پل دیده نمی شود اما با کم کردن ارتفاع سنگهای جوی آب، شیب لازم برای انتقال آب فراهم شده است.   وجود آهک در پایه های پل باعث می شود که در برخورد با آب بر استحکام پایه های بنا افزوده شود (پل قلعه حاتم بروجرد یادگار کهن لرستان، 1392).   محل تلاقی هر پایه پل با آب رودخانه زیرین به صورت یک شش ضلعی از جنس سنگ است که تیزی بیشتری در سمت شمال که محل ورود آب است دارند. به عبارت دیگر، محل برخورد پایه ها با آب در سمت ورودی به صورت مثلثی و در خروجی به صورت بیضی است

پل چالانچولان

پل تاریخی چالان‌چولان در استان لرستان و در دشت حاصل‌خیزی در مسیر جاده قدیمی بروجرد به خوزستان و اصفهان قرار دارد.

به گزارش یافته، این پل در زمان صفویه روی رودخانه سزار ا حداث شده و شالوده اصلی آن در دوارن ساسانیان بنا گذاشته شده است. ‌

طول پل چالان چولان 6 در 120 متر است و 6 طاق چشمه آجری روی آن بنا شده که پایه‌های آن‌ها تا ارتفاع یک متری از سنگ هستند.

موج‌شکن‌های پل با توجه به مسیر آب در سمت شمال غربی قرار گرفته و در دو طرف باند عبور پل نیز دو دیواره آجری به ارتفاع 90 سانتی‌متر جهت امنیت و ممانعت از سقوط عابرین از روی پل ایجاد شده است.

زلزله فروردین 1385 دورود، خسارت‌هایی به این پل وارد آورد که توسط میراث فرهنگی لرستان، تا حدی بازسازی شد.

این اثر در تاریخ 16 آذر 1376 با شمارهٔ ثبت 1946 به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

غار تمندر

این غار در ۲۵ کیلومتری جنوب شرقی الیگودرز و شمال کوه تمندر و روبروی روستای قاسم آباد بریرود شهرستان الیگودرز قرار داره.

مدتی است که در دهانه خروجی این غار مکانی برای پرورش ماهی احداث نموده و از آب موجود در غار برای مصرف چند روستا لوله‌کشی ایجاد شده است که سبب بر هم خوردن طبیعت غار شده.

غار ویزنهار

کوه (ویزنهار ) رومشکان از توابع کوهدشت ، سه دره عمیق دارد که چین خوردگی های گوناگون دارد . دره غربی ، از دو دره دیگر اهمیت بیش تری دارد ؛زیرا در انتهای این دره و در قسمت بن بست آن ، غاری است که در سینه کوه کنده شده که چشم انداز و دیدگاه آن سراسر دره را در بر گرفته است . از میان دره ، راهی برای رسیدن به غار وجود ندارد و ارتفاع دهانه غار تا سطح دره نزدیک به۲۰ متر است.

در انتهای بن بست دره ، دریچه ای است که پله های سنگی آن به طرف غار منتهی می شوند و تا محوطه غار امتداد می یابند . این پله ها با چند پیچ حساب شده ، دره را به غار متصل می کنند . در گذشته، کسی از وجود این پله ها آگاهی نداشت ، ولی به طور تصادفی این دریچه پیدا شد . سطح داخلی غار ، چندان وسیع نیست ، ولی قسمتهایی از دیواره آن را تراشیده و صاف کرده اند ؛به طوری که میتوان به آسانی در داخل آن گردش کرد و اثری بسیار جالب توجه و عجیب از دوره باستان را نظاره گر شد که از ارزش جهانگردی وافرای برخوردار است .

آبشار ، چشمه و غار وقت ساعت

آبشار وقت و ساعت دورود در موقعیت جغرافیایی E4902 N3323 در استان لرستان واقع است. آبشار وقت و ساعت یکی از شگفتیها و کمیابترین جاذبه های دنیاست که گردشگران با سفر به استان لرستان میتوانند از زیباییهای خارق العاده آن استفاده کنند. آبشاری که به صورت متوالی 50 دقیقه میخروشد و 2 ساعت توقف دارد. دورود یکی از شهرهای استان لرستان در دامنه رشته کوه زاگرس و در نزدیکی اشترانکوه قرار گرفته‌است. دو سر شاخه رود دز یکی از شمال و یکی از شرق در دورود به هم می‌پیوندند و با نام رودخانه سزار سرچشمه اصلی رود دز می‌شوند. این آبشار در دامنه کوه پریز به ارتفاع 3050 متر در جنوب شهرستان درود واقع شده است.

 

این آبشار در درون غاری به ارتفاع 15 متر و عمق 50 متر واقع شده و آب آن از انتهای سقف غار به پایین می‌جهد. نکته جالب در مورد این آبشار این است که آب زلال و گوارای آن در زمان‌های منظمی قطع و وصل شده و سر و صدای عجیبی را در داخل غار ایجاد می‌کند. در مواقع کم‌آبی، زمان توقف آب بیشتر و در فصول پرآبی زمان توقف آب کمتر است. بومی‌های منطقه در گذشته زمانشان را در غیاب ساعت با این آبشار ساعتی هماهنگ می‌کردند و خروش و خشکی آن برایشان حکم ساعت را داشته است. در گذشته این آبشار یک ساعت می‌خروشیده و یک ساعت متوقف می‌شده است اما در حال حاضر خروش و توقف یک ساعته این آبشار، جای خود را به خروش 50 دقیقه‌ای و توقف 2ساعته داده است.

 

آبشار که در دیواره جنوبی پریز و درون غاری به عرض 7 متر، ارتفاع 15 متر و عمق 50 متر قرار گرفته است، آب زلال و گوارایی دارد که از انتهای غار و در سقف 15 متری آن سرچشمه می گیرد. در حقیقت آبشار از دل غار شروع می‌شود و به کف غار می‌ریزد و زمانی که از غار بیرون می‌آید، تبدیل به چشمه می‌شود. بر اساس آنچه درباره این آبشار در کتب مختلف طبیعت ایران منتشر شده است، علت این خروش و توقف منظم آبشار وقت و ساعت، وجود یک چشمه بزرگ سیفونی (متواتر) در عمق زمین است. نظیر این چشمه در دو نقطه دیگر ایران (فریدون‌شهر و قره‌آقاج) وجود دارد. در فصلهای کم آب زمان توقف طولانی تر و در فصول پر آب زمان توقف کوتاه میشود ولی زمان جاری شدن آبشار همان 50 دقیقه است.

 

مسیر دسترسی به این چشمه و آبشار، حرکت از درود به سمت جنوب، در امتداد ریل راه‌آهن است که پس از گذشتن از روستاهای چم‌چید، برآفتاب، چنار و ده کولیان و 3 ساعت کوه‌پیمایی به دهانه غار و آبشار خواهید رسید. مسیر دیگر استفاده از قطار محلی و پیاده شدن در ایستگاه چم‌چید است که بقیه راه را می‌بایست پیاده طی کرد. چاه عجیب کوه پریز به نام "چاه ساز دهل " از جاذبه‌های اطراف این آبشار است که با انداختن سنگ به داخل آن صدای دلنشینی تولید می‌شود، کوه زیبای اشترانکوه نیز از مهم‌ترین جلوه‌های طبیعی این محدوده است. از دیگر جلوه های خاص این منطقه می توان به صخره ای شبیه به پسر و دختر، در کوه چبیلستون اشاره کرد که افسانه"کرودختر" را در بین اهالی زنده می کند.  غار ناشناخته شهه، گوشه ای از شگفتی های طبیعت منطقه زیبای درود می باشند.

غار بزنوید

قالی کوه یا غالیه کوه رشته کوهی از کوه‌های زاگرس در مرکز بخش بشارت زلقی شهرستان الیگودرز است . در دل این رشته کوه غار باستانی و غار بزنوید از زیبایی تاریخی طبیعی برخوردارند این کوه از شمال غربی به سراب کیگوران از شرق به روستای کیزاندره و از جنوب شرقی به آبشار آب سفید ختم می‌شود در شمال این رشته کوه دشت لاله‌های واژگون که بزرگترین دشت لاله واژگون جهان است قرار دارد.